خبرگزاری مهر، گروه بین الملل -پیمان یزدانی: با نزدیک شدن به انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری ترکیه در ۲۴ اردیبهشت ماه رقابت بین رجب طیب اردوغان رئیس جمهور فعلی که از سال ۲۰۰۲ قدرت را در این کشور در دست دارد و کمال قلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق و اصلی ترین رقیب انتخاباتی اردوغان شدت گرفته است. بسیاری از کارشناسان بر این باور هستند که نتیجه این انتخابات در صورت شکست حزب حاکم تأثیر زیادی بر آینده سیاسی و اقتصادی این کشور خواهد داشت اما با این حال تغییرات اساسی در اصول سیاست خارجی و منطقه‌ای این کشور برجای نخواهد گذاشت.
در همین راستا خبرگزاری مهر گفتگویی را با پروفسور «نادر انتصار» استاد بازنشسته علوم سیاسی دانشگاه آلابامای جنوبی آمریکا داشته است که مشروح آن در زیر آمده است:
سیاست خارجی ترکیه بر اساس چه مؤلفه‌هایی بنا شده است؟
پس از تأسیس جمهوری ترکیه، این کشور برای تبدیل شدن به یک کشور مدرن و سکولار، روابط نزدیک سیاسی، اقتصادی و نظامی با غرب برقرار کرد.
این روند پس از پیوستن ترکیه به ناتو در سال ۱۹۵۲ تقویت شد و این کشور به یک چرخ دنده مهم در اجرای دکترین ضد کمونیستی ترومن واشنگتن تبدیل شد. در بیشتر موارد سیاست خارجی ترکیه در وفاداری شدید این کشورهای غربی تعریف می‌شد.
در سال ۲۰۰۲، زمانی که اردوغان و حزب محافظه‌کار حزب عدالت و توسعه به قدرت رسیدند، جهت‌گیری غربی سیاست خارجی ترکیه تا حد زیادی دست نخورده باقی ماند.
در واقع، حزب عدالت و توسعه، با این امید که ترکیه به عضویت اتحادیه اروپا درآید، برخی اصلاحات سیاسی و اقتصادی اعمال کرد تا این کشور را به اتحادیه اروپا نزدیک تر کند.
این حزب، با شعار خود تحت عنوان "تنش صفر با همسایگان" و روابط قوی با غرب، سعی داشت تب و تاب جدیدی به سیاست خارجی خود بدهد.
این روند تا حد زیادی دو ستون اصلی سیاست خارجی ترکیه را در دهه اول دوران حکومت اردوغان مشخص کرد و به این کشور کمک کرد تا روابط تجاری خود و نفوذ آنکارا را در غرب آسیا، آسیای مرکزی، قفقاز و فراتر از آن گسترش دهد.
در دهه دوم دولت اردوغان، همه چیز شروع به تغییر کرد زیرا حزب عدالت و توسعه اقتدارگراتر شد، حزب حاکم کنترل خود را بر رسانه‌ها را بیشتر کرد، مخالفان را تحت تعقیب قرار داد و تعداد زیادی از معترضان و منتقدان اردوغان را به زندان انداخت.
در این دوران، ترکیه در عرصه سیاست خارجی قاطعیت شدیدی را از خود نشان داد. با آغاز مداخلات نظامی اش در کشورهایی مانند عراق، لیبی، سوریه و آذربایجان، ترکیه سیاست خارجی خود مبتنی بر «تنش صفر با همسایگان» را تضعیف کرد.
زمانی که این کشور رویکردی متوازن در قبال شرق و غرب اتخاذ کرد، روابطش با اروپا و ایالات متحده آمریکا رو به فروپاشی گذاشت.
اگرچه مؤلفه‌های سیاست جدید ترکیه هنوز در حال گسترش است، اما آنچه مشخص است این است که خطوط سیاست خارجی این کشور در دوران جمهوری مدرن در حال تغییراست.
در صورت پیروزی مخالفان رئیس جمهور اردوغان در انتخابات آتی، آیا این پارامترها دستخوش تغییرات می‌شوند و یا بدون تغییر باقی می‌مانند؟
در صورت شکست اردوغان در انتخابات آتی، ممکن است شاهد تغییراتی در شکل و سبک پارامترهای سیاست خارجی ترکیه باشیم اما ماهیت کلی آن تغییری نخواهد کرد. فقط در دوره فرضی پسا اردوغان سیاست خارجی ترکیه کمتر شخصی و ماجراجویانه خواهد بود و بیشتر نهاد، مبنا و قابل پیش بینی در مقایسه با شش تا هفت سال گذشته خواهد بود. همچنین بر تلطیف روابط با غرب تاکید بیشتری خواهد شد و سیاست‌های مالی و پولی این کشور به غرب و به ویژه به اروپا نزدیک تر خواهد شد. غرب، به ویژه کشورهای اروپای غربی، همچنان مسئله جدی و اساسی توسعه اقتصاد ترکیه و بخش صادرات آن باقی خواهند ماند به همین علت در این بخش ممکن است شاهد تغییراتی باشیم اما همانطور که گفتم صرف نظر از اینکه چه کسی برنده انتخابات این کشور باشد جهت گیری های سیاست خارجی ترکیه شاهد تغییرات چشم گیر نخواهد بود و صرفاً ممکن است از ماجراجویی‌های منطقه‌ای این کشور کاسته شود.
پس از حمله آمریکا به عراق و به علت ضرورت‌های ژئوپلیتیکی، ترکیه سعی کرد سیاست خارجی مستقل‌تری داشته باشد و همین امر باعث ایجاد شکاف‌هایی بین این کشور و متحدان قدیمی اش در آمریکا و اروپا شد. اگر مخالفان اردوغان پیروز شوند، آیا می‌توان شاهد تغییراتی در سیاست منطقه‌ای ترکیه بود؟
ما به احتمال زیاد شاهد تغییراتی در تأکیدات و تنظیمات سیاست خارجی منطقه‌ای این کشور خواهیم بود، اما هیچ تغییر چشمگیری را در اهداف سیاست خارجی منطقه آنکارا پیش بینی نمی‌کنم.
نظر شما